آموزش ساختمان سازی چه مشخصاتی باید داشته باشد تا کاربردی شود؟
یکی از دغدغه‌های درست، به‌جا و بسیار مهم مهندسان ساختمان تازه‌کار یا دانشجویان رشته‌های مهندسی ساختمان یا حتی سازندگان و مجریان حوزه ساخت و ساخت آموزش ساختمان‌سازیاصولی و کاربردی است.
در این مقاله سعی دارم مشخصات یک دوره آموزش ساختمان‌سازی که مفید و کاربردی باشد برای خواننده گرامی این نوشتار شرح دهم تا نقشه راهی باشد برای تصمیم‌گیری مناسب جهت تهیه یک پکیج آموزشی اجرای ساختمان یا انتخاب یک دوره آموزشی اجرای ساختماندرست و به‌دردبخور که نه پول و نه زمان تون رو هدر نداده باشید.
در ابتدا بد نیست به این بپردازم که اصولاً چرا وقتی ما در یک‌رشته مهندسی ساختمان در حال درس خواندن در دانشگاه هستیم یا از دانشگاه فارغ‌التحصیلشده‌ایمآموخته‌های دانشگاهی مان کاربردی نیست و بعد از اتمام تحصیلات باید و قطعاً باید تازه بگردیم دنبال تجربه کسب کردن و یا دوره‌هایی که کاربردی هستند و بتوانند به ما در انجام کار حرفه‌ای و واقعی کمک کنند.
یکی از مهمترین ایرادهای دانشگاه به‌خصوص در درس‌های اجرایی این است که متأسفانه عمده اساتید مهندسی ساختمان خودشان تجربه کارهای اجرایی ندارند و صرفاً به دلیل اینکه در زمان تحصیلشان دانشجویان باهوشی بوده‌اند و توانسته‌اند مدارج دانشگاهی را بدون وقفه پشت سر بگذرانند اکنون برای تدریس جذب دانشگاه‌هاشده‌اند و کاملاً طبیعی است که دید اجرایی نداشته باشند و نتوانند دانشجویان را ازنظر اجرایی قوی بار بیاورند.
با توجه به نکات فوق و تجربه بسیار در ارائه خدمات مهندسی ساختمان در بازار کار و با توجه به اینکه هم‌زمانباتجربه اجرایی، سابقه تألیف چند کتاب آموزشی اجرای ساختمانو نیز تدریس حرفه‌ایساختمان‌سازی را در کارنامه خودم دارم به نظرم گذراندن یک دوره جامع اجرای ساختمانبرای هر مهندس ساختمانی به‌خصوص مهندس عمران و معمارها الزامی است که یک پکیج آموزشی اجرای ساختمان باید دارای ۱۳خصوصیت مهم زیر باشد:
۱-مدرس،حرفه‌ایبه‌تمام‌معنا
تدریس توسط مدرسی انجام شود که هم‌زمان سه خصوصیت تحصیلات دانشگاهی در یکی از رشته‌هایمهندسی ساختمان، تدریس یا تألیف دورس و کتب اجرای ساختمان و نیز تجربه زیاد کارهای اجرایی را دارا باشد.
۲-پشتیبانی
دوره پشتیبانی داشته باشد و حرفه آموز بتواند حداقل تا یک مدت‌زمان مشخص از طریق یک کانال ارتباطی سؤالات خود را از استاد یا راهنماهای خود بپرسد که دوره برایش کاربردی باشد و صرفاً خرج پول برای مدرک نباشد. اگر کسی صرفاً مدرک می‌خواهد هنوز هم دانشگاه بهترین مرجع اخذ مدرک تحصیلی است.
۳-دانش، بینش، راهکار
مدرس دوره هم‌زمانتوانایی ارائه سه عنصر اصلی یادگیری کاربردی را برای حرفه آموز دارا باشد تا دوره بتواند واقعاًنتیجه‌بخش و کاربردی باشد. این سه عنصر و رکن اصلی یک آموزش حرفه‌ایشامل موارد زیر است:
الف. دانش
ب. بینش
ج. راهکار
دانش اجرای ساختمان،روش‌ها، نکات علمی و عملی اجرای ساختمان است که در یک دوره آموزش صفرتا صد اجرای ساختمان استاد باید به آن تسلط داشته باشد.
بینش اجرای ساختمان شاملتجربه‌های شخصی خود مدرس در موضوعی که تدریس می‌کند یا ارائه مثال‌های عملی از پروژه‌هایی که شخصاً درگیر آن بوده و به آن خدمات داده است.
راهکار شامل مواردی می‌شود که دقیقاً روش استفاده از آن آموزش به حرفه آموز آموخته می‌شود تا آموزش‌هایارائه‌شده به ایشان کاربردی باشد و حرفه آموز بتواند بدون دغدغه و بدون گیجی آموخته‌های خود را در بازار کار در جای مناسب خودش به کار بگیرد.
۴-بازارپسند
نکات آموزش داده‌شده باید به درد بازار کار بخورد و بتوان بدون ترس و بدون دغدغه نکات آموخته‌شده را در پروژه‌های اجرایی پیاده نمود.
۵-جامع
آموزش اجرای ساختمان باید جامع باشد و نکات مربوط به مدیریت ساخت‌وساز، قوانین ساخت‌وساز، هزینه‌ها و روش‌های محاسبه هزینه‌هایساخت‌وساز و نیز اجرای ساختمان به نحو اصولی را به‌طورهم‌زمان در آموزش دارا باشد.
شاید این شائبه پیش بیاید که مگر می‌شود در یک دوره آموزشی همه این نکات را آموزش داد یا فراگرفت؟ جواب این است که اگر مهندسی هم‌زمان اشراف در حد قابل قبولی روی تمامی نکات ذکرشده نداشته باشد هرگزنمی‌تواند در پروژه‌های ساختمانی امروزی به‌درستی و بدون دردسرهای هرروزه ایفای نقش کند. شاید حرفه‌ای شدن در همه نکات فوق لازم نباشد اما اشراف کلی به همه این نکات به‌صورتهم‌زمان و البته حرفه‌ای شدن در یک یا چند مورد آن‌هاقطعاً ضروری است.
۶-هزینه‌ها
۴ رکن اصلی ساخت‌وساز که من آن‌ها را پازل ساختمان‌سازیمی‌دانم (به مقاله بنده تحت عنوان اصول ساختمان‌سازی با پازل ساخت‌وساز مراجعه فرمایید) شامل هزینه‌ها، مدیریت، قوانین و مقررات و اجرا هستند که هزینه‌هایساخت‌وساز یکی از پازل‌های مهم ساخت‌وساز است.
هزینه‌هایساختمان‌سازیشاید اولین دغدغه کارفرمایان، مجریان و مهندسان ساختمان باشد. یک مهندس ساختمان حرفه‌ای باید بتواند مقادیر آیتم‌های پروژه را محاسبه و هزینه‌هایآن‌ها را برآورد نماید.
یک دوره جامع اجرای ساختمانباید به مهندسان و حرفه آموزان با روش‌های ساده و عملی نحوه محاسبه مقادیر و برآورد هزینه‌های پروژه را بیاموزد.
۷-مدیریت
مدیریت دومین پازل اصلی ساختمان‌سازی است که بدون آن پروژه ساختمانی راه به‌جایینمی‌برد و انجام ضعیف آن شکست حتمی اجرای پروژه را به ارمغان می‌آورد.
یک دوره آموزش صفرتا صد اجرای ساختمان باید به آموزش مدیریت ساختمان‌سازی اهمیت ویژه بدهد.
البته به نظر من می‌توان در دوره‌های مدیریت پروژه دانش این کار را به دست آورد ولی در یک دوره جامع اجرای ساختمان مدرس باید بینش و تجارب و دستاوردهای خودش را با مهندسان در میان بگذارد. من فکر می‌کنم این روش بسیار کاربردی‌تر از آموختن صرف دانش مدیریت پروژه و مدیریت ساخت است.
۸-شناخت قوانین و مقررات ساختمان‌سازی
شناخت قوانین و مقررات ساختمان‌سازیاصلاً از ساختمان‌سازی منفک نیست و جزء اصول پایه‌ای و یکی از پازل‌های مهم ساخت‌وساز است؛ لذا هرگز نمی‌توان دوره آموزشی اجرای ساختمان شرکت کرد که نسبت به آموزش این مورد بسیار مهم بی‌توجه باشند.یک پکیج آموزشی اجرای ساختمانبدون آموزش قوانین و مقررات مهم ساختمان‌سازی ناقص است.
۹-اجرا
پازل اجرا در ساخت‌وساز خود شامل ۸ بخش تکه مهممی‌شود که عبارت‌اند از:
-شناخت مصالح
-نقشه‌خوانی
-روش‌های اجرا
-فرایندهای اجرا
-فنّاوری‌ای اجرا
-ابزارآلات و ماشین‌آلات اجرا
-روش‌های آزمایش و تست مصالح
– گزارش خوانی و تفسیر نتایج آزمایشگاه مصالح
یک دوره آموزش صفرتا صد اجرای ساختمانباید آموزش هر ۸ تکه پازل فوق را پوشش دهد.
هرچند هر ۸ تکه به‌شدت مهم هستند اما ۲ تا از کاربردی‌ترینآن‌ها یعنی نقشه‌خوانی و شناخت مصالح به دلیل اهمیت بیشتر، جزء موارد مهم یک دوره آموزش ساختمان‌سازیحرفه‌ایآورده شده‌اند.
۱۰-نقشه‌خوانی هر سه رشته
دوره‌های آموزشی ساخت‌وسازباید قادر باشند نقشه‌خوانیساختمان‌های متعارف را در هر سه زمینه معماری، سازه و تأسیسات به حرفه آموزان آموزش دهند و با تمرین‌های عملی زیاد، مهندسان را به نقشه‌خوانی در هر سه زمینه مهندسی ساختمان مسلط نمایند.
خواهش می‌کنم خواننده گرامی هرگز نگوید من رشته‌ام یکی از این سه رشته است پس چه دلیلی دارد نقشه‌خوانی دو رشته دیگر را هم بلد باشم؟! مثلاً من اگر معمار هستم نقشه‌خوانی سازه یا تأسیسات به چه درد من می‌خورد؟!
در جواب باید بگویم که اگر می‌خواهید در اجرا و حتی نظارت و طراحی، مهندس حرفه‌ای باشید هرگز نمی‌توانید بگویید نقشه‌خوانی سایر رشته‌ها را لازم ندارم. زیرا در اولین گام کارهای ساختمانی که یکی از مهمترین گامها برای ما مهندسان ساختمان هست در خواهید ماند!
اولین گام شروع کارهای مهندسی تطبیقنقشه‌های سازه، معماری و تأسیسات اعم از مکانیکی و برقی است که این نکته برای ارائه خدمات در هر سه زمینه اجرا، طراحی و نظارت کاملاً ضروری و الزامی است. پس از فراگیری آن غافل نشوید.
۱۱-شناخت مصالح ساختمانی
مهندس ساختمان باید مصالح مربوط به رشته تخصصی خود را بشناسد. البته مهندسی که بخواهد در اجرا فعالیت کند یک مقدار کارش سخت‌تر است. وی باید مصالح کاربردی و مهم هر سه رشته یعنی معماری، سازه و تأسیسات اعم از مکانیکی و برقی را بشناسد. یک پکیج آموزشی اجرای ساختمانبدون آموزش مصالح ساختمانی ناقص است.
۱۲-شناخت انواع قراردادهای ساختمانی
قراردادهای ساختمانی شامل دو بخش مهم اخذ قرارداد با کارفرمایان و اخذ قرارداد با کارکنان پروژه ازجمله پیمانکاران جزء و استادکاران و سایر عوامل اجرایی می‌باشد.
هرچند قراردادها و نکات ریز آن‌هاقطعاًدوره‌هایحرفه‌ای و شاید طولانی‌مدت را می‌طلبد لیکن شناخت انواع قراردادها و نکات اصلی و مهم آن‌هاقطعاً باید جزء لاینفک یک پکیج آموزشی اجرای ساختمانباشد.
۱۳-روش‌های اخذ پروژه‌های ساختمانی و قیمت دهی
دغدغه‌ایمهم‌تر از این مورد برای یک مهندس ساختمان سراغ دارید؟! به من معرفی کنید و جایزه‌بگیرید. این مورد خشت اول فعالیت ما مهندسان در هر نوع پروژه ساختمانی است. یک دوره آموزش صفرتا صد اجرای ساختمانحتماً باید روش‌های اخذ پروژه و از آن مهم‌ترروش‌ها و قیمت دهی را به مهندسان و حرفه آموزان آموزش دهد.
نویسنده: مهردا رنجبر
دیدگاهتان را بنویسید